Uprawnienie do uzyskania paczki żywnościowej przez osoby pozbawione wolności SK 10/16
Zamówienie na paczkę żywnościową dla skazanego może złożyć, oprócz samego skazanego, tylko osoba najbliższa.
19 grudnia 2017 r. o godz. 12:30 Trybunał Konstytucyjny publicznie ogłosił wyrok dotyczący art. 113a § 3 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 113a § 3 ustawy z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy w zakresie, w jakim przewiduje, że zamówienie na paczkę żywnościową dla skazanego może złożyć, oprócz samego skazanego, tylko osoba najbliższa, jest zgodny z art. 32 w związku z art. 41 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Ponadto Trybunał Konstytucyjny postanowił umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie.
Orzeczenie zapadło jednogłośnie.
Zarzut Skarżącego dotyczył zróżnicowania warunków humanitarnego wykonywania kary pozbawienia wolności w taki sposób, że część skazanych tylko i wyłącznie z powodu nieposiadania osób najbliższych zostaje pozbawiona prawa do pozyskania dodatkowego comiesięcznego oprowiantowania.
Trybunał uznał, że cechą relewantną decydującą o wyodrębnieniu grupy podmiotów podobnych jest, w rozpatrywanej sprawie, pozbawienie wolności. Dla całej tej grupy podmiotów podobnych, tj. dla wszystkich osób pozbawionych wolności, ustawodawca wprowadził prawo do dodatkowej paczki żywnościowej. W ocenie Trybunału, posiadanie bądź nieposiadanie osób najbliższych nie różnicuje sytuacji prawnej osób pozbawionych wolności w zakresie możliwości otrzymania paczki żywnościowej, o której mowa w art. 113a § 3 k.k.w. Osoba skazana zachowuje prawo do otrzymania paczki żywnościowej raz w miesiącu, niezależnie od tego czy ma na wolności osobę najbliższą.
Zdaniem Trybunału, zróżnicowanie sytuacji skazanych ma charakter faktyczny, a nie prawny. Brak dodatkowej paczki żywnościowej może więc wynikać z indywidualnej sytuacji skazanego, nie wynika jednak z braku prawnej możliwości otrzymania paczki. Prawo takie, przyznane wolą ustawodawcy, mają wszystkie osoby pozbawione wolności.
Argumentacja Rzecznika Praw Obywatelskich, który zgłosił udział w postępowaniu, odnosiła się również do możliwości utrzymywania więzi z dowolnie wybranymi osobami. W ocenie Trybunału możliwe jest, w aktualnej sytuacji prawnej, utrzymywanie więzi z osobami bliskimi przez sfinansowanie paczki. W sytuacji, gdy wszystkie paczki konfekcjonowane są przez służby więzienne według sporządzonej listy, osobiste zaangażowanie osób bliskich w przygotowanie paczki uległo znacznemu zredukowaniu. W konsekwencji, brak możliwości złożenia zamówienia na paczkę żywnościową przez podmiot inny niż osoba najbliższa w rozumieniu art. 115 § 11 k.k.w., może zostać zrównoważony przekazaniem skazanemu środków pieniężnych na pokrycie kosztów przygotowania paczki. Przyjęte rozwiązanie mieści się w granicach swobody ustawodawcy i nie pozostaje w sprzeczności z wartościami i zasadami rangi konstytucyjnej.
Przewodniczącą składu orzekającego była Prezes TK Julia Przyłębska, sprawozdawcą był sędzia TK Henryk Cioch.